SOLGUN ATEŞLER

Bilsart, Didem Erbaş’ın “Solgun Ateşler” isimli sergisine 28 Şubat – 9 Mart 2024 tarihleri arasında ev sahipliği yapıyor.

1977 yılında Pier Paolini Pasolini “L’articolo delle lucciole” başlıklı metninde, kendi ülkesindeki iktidar boşluğunu ateş böceklerinin yapay ışıklar ve çevresel faktörler sebebiyle yok oluşuna benzetir. Pasolini’nin bahsettiği bu boşluk, sol kesimin iktidar tarafından sindirilip silinmesi/yok olmasıyla oluşmuştur.

Pasoli’nin yazdığı makale ve Georges Didi- Huberman’ın “Survivance des lucioles” adlı kitabından esinle hazırlamış olduğum bu sergi, göç, politika, iktidar ilişkileri, insansız hava araçları ve savaş stratejileri üzerine çalıştığım bir sürecin parçasıdır. Bu sergide ateş böceği soyut formlar halinde kendi ülkemdeki iktidar boşluğunu temsilen yer alır ve sergideki formlar ve videodaki elemanlar, canlı ile canlı olmayan, yapay ile doğal olan arasındaki ilişkileri sorgulanmayı amaçlamaktadır.

“Faşizm günlerinde direnmek, geceyi ışıltılı sinyallerle aydınlatmaktı, ateş böcekleri misali.”

“Ateş böcekleri tamamen kayıp mı oldu yoksa her şeye rağmen hayattalar mı?”

Enstalasyon:

Yerde bulunan enstalasyon, duvardaki resimler ve video birbirine bağlı çalışan üç ayrı iş. Enstalasyondaki formların her ne kadar çıkış noktası Paris’e geldiğim ilk haftalarda aldığım birkaç gravür ve nesnelerle başlayan bir süreç olsa da, bir şekilde bu formlar videodaki canlıları (kurtçukları) da anımsatan formlar haline geldi. Bulduğum gravürlerle birlikte Paris’te gördüğüm mimari yapılardan çıkan boru, metal parçaları ve buna benzer mimari çıkıntılar objelerin oluşmasında ilham oldular. Oluşan nesneler latex, paper mache, seramik hamuru, wax, silikon, parafin, toz boya, poliüretan köpük, tel gibi çeşitli malzemelerden oluşuyor. Formlar aynı zamanda bir hayvanın ya da insanın arkeolojik kazılarda bulunan kemik vb. belirsiz figürlerini de anımsatmayı amaçlıyor.

Resimler:

Duvardaki resimler gül ve gelincik çiçeklerinden elde ettiğim renklerle yapıldı. Kullanılan malzeme her ne kadar çiçek gibi hassas bir malzeme olsa da resimler savaş videolarından aldığım ekran görüntülerinin çizimleridir. Ve bu savaşlar drone gibi insansız hava araçlarıyla yapılan modern savaş görüntüleridir. Kuş bakışı görünen bu resimler sadece kuşların ve insansız hava araçlarının tanık olabileceği perspektiftedir. Ya da iktidar araçlarının tanıklık edebileceği niteliktedir.

Video:

Videonun sol tarafında yer alan kendiliğinden suyun içinde oluşan tenya ve kurtçuklar doğada kendi kendine oluşan planaryalardır. Videonun sağ tarafında yer alan görüntüler dünya üzerinde yapılmış ve çeşitli TV kanallarında gösterilerek normalleştirilmiş savaş görüntüleridir. Videoda yer alan metin TV de ana akım medya tarafından gösterilen görüntülerin insan zihninde nasıl normalleştirildiğine dair kısa bir denemedir.

Videoya eşlik eden seslerlerden biri eski bir Afrika çalgısı olan “Didgeridoo”dur. Diğer eşlik eden ses ise Paris bitpazarından bulduğum metronom sesidir. Drone ve insansız hava sesleri ile harmanlanmış bir buluntu sestir.

Planaryalar:

Hücre yenilemeleri o kadar hızlıdır ki bu canlıları kaç parçaya ayırırsanız ayırın, her biri yeni bir planarya oluşturur. Başka bir anlamda bu canlılar sonsuza dek yaşayabilirler. Bu nedenle insanlarda hücre yenilenmesi, kanserle savaş, kayıp uzuv, doku ve organların yenilenmesi ve sonsuz yaşam gibi alanlardaki araştırmalarda kullanılmaktadırlar.

Aynı tarafta yer alan ateş böcekleri ise Pasolini’nin yazdığı makaleden ilhamla videonun parçası haline gelmiştir.

Ateş böcekleri:

Ateş böcekleri, ‘biyoluminesans’ adı verilen olağanüstü bir yeteneğe sahip olan küçük böceklerdir. Bu biyoluminesans, ateş böceklerinin vücutlarında ürettikleri kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşur ve çoğunlukla gece etkileyici ışık gösterilerine neden olur.

Ateş böceği larvaları toprakta yaşar, salyangozları, kurtçukları, kesici kurtları ve diğer toprak sakinlerini avlar.

Habitat kaybı, böcek ilacı kullanımı ve yapay ışık, ateş böceklerinin karşı karşıya kaldığı en ciddi üç tehdidi oluştururken, bazı türler diğerlerine göre daha fazla risk altında kalır.

Birçok ateş böceği partnerlerini bulmak için biyolojik ışık kullanır. Daha önce yapılan bir çalışma fazla yapay ışığın karşılıklı kuru tetiklediğini ortaya koymuştur. Enerji tasarrufu sağlayan aşırı parlak LED ışığa geçiş bir fayda sağlamamıştır.

Savaş Görüntüleri:

Videonun sağ karesinde görülen görüntüler, dünyanın dört bir yanından çeşitli TV kanallarında defalarca gösterilerek normalleştirilmiş savaş sahneleridir. Videoda yer alan metin, ana akım medya tarafından televizyonda gösterilen görüntülerin insan zihninde nasıl normalleştirildiğine dair kısa bir denemedir.

Ses: 

Videoya eşlik eden seslerden biri eski bir Aborjin enstrümanı olan “Didgeridoo”. Eşlik eden diğer ses ise Paris’teki bir bitpazarında bulduğum bir metronom, drone ve insansız hava araçlarının sesleriyle harmanlanmış buluntu bir ses.

DİDEM ERBAŞ HAKKINDA

Didem Erbaş İstanbul doğumlu bir sanatçıdır ve halen İstanbul’da yaşamakta ve çalışmaktadır. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Resim Bölümü’nden lisans ve Sabancı Üniversitesi Görsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarımı Bölümü’nden yüksek lisans derecelerine sahiptir. Pratiğinde yerleştirme, mekâna özgü yerleştirme/müdahale, resim ve video üzerine çalışan sanatçı, coğrafya, insanın doğaya müdahalesi, mekândaki izler ve dönüşüm konularına odaklanıyor. Çalışmalarında, yaşadığı coğrafya olan Türkiye’deki sosyo-politik konularla ilgileniyor. Türkiye ve ABD’nin yanı sıra Londra, Berlin ve Bulgaristan’da birçok karma sergiye katıldı. 2013’te Tania Bruguera yönetimindeki “Useful Art” atölyesinin ilk katılımcılarından biri oldu. İKSV’nin desteğiyle Fransa’da Cite Internationale des Arts’da üç aylık bir misafir sanatçı programı gerçekleştirdi. Ocak-Şubat 2024 tarihleri arasında SAHA’nın desteğiyle Londra’daki Delfina Vakfı’nda araştırmalarına devam edecek. Sabancı Üniversitesi’nde iki yıl boyunca Modern Sanatın Başlıca Eserleri dersinde asistanlık yaptıktan sonra Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde doktora çalışmasına devam ediyor.